IMBC Қазақстанның жаңа индустриялық экожүйесін қалай қалыптастырып жатыр

Мұнай-газ машина жасау саласын дамытуға арналған халықаралық орталығы бизнес үшін жаңа мүмкіндіктер қалыптастыруда.

 

Forbes.kz тілшісі Мұнай-газ машина жасау саласын дамытуға арналған халықаралық орталықтың Бас директоры Дастан Әбішевпен 2025 жылы атқарылған жұмыстың қорытындылары мен болашаққа арналған перспективалары туралы әңгімелесті.

 

Мұнай-газ машина жасау саласын дамытуға арналған халықаралық орталығы (IMBC) отандық өнеркәсіпті дамыту және Қазақстан өндірушілерін елдегі ірі мұнай-газ жобаларының жабдықтау тізбегіне жүйелі интеграциялау құралы ретінде құрылды. Ұйым Қазақстан Республикасы Үкіметінің бастамасымен ірі кен орындары операторлары — Теңіз, Қарашығанақ және Қашаған қатысуымен құрылған, олардың акционерлері Chevron, ENI, Shell және басқа да трансұлттық корпорациялар.

 

 

IMBC Бас директоры Дастан Әбішевтің айтуынша, орталықтың бірегейлігі Қазақстан өндірушілері мен инвесторлары үшін ірі операторлардың мұнай-газ жабдықтарына болжамды қажеттіліктері туралы шоғырландырылған ақпаратқа алғаш рет қол жеткізу мүмкіндігімен сипатталады, соның ішінде техникалық талаптар. Орталықтың басты мақсаты — отандық өндірушілердің әлеуетін дамытуға жәрдемдесу, операторлар мен машина жасау саласы арасындағы тұрақты өзара әрекетті орнату, жаңа өндірістер мен жұмыс орындарын құру және ішкі елдік қосылған құндылықты арттыру.

 

2025 жылы «ҚазМұнайГаз» АҚ қолдауымен IMBC-ге перспективалық жобалардың операторлары — Kalamkas-Khazar Operating, Silleno және KMG PetroChem қосылды. Бұл аналитикалық қамтуды кеңейтіп, елдегі негізгі мұнай-газ және мұнай-газ-химиялық жобалар аясында өнімге сұраныстың құрылымын тереңірек бағалауға мүмкіндік берді. Дастан Әбішевтің айтуынша, болжамды сұранысқа қол жеткізу кез келген өндірістік бизнесті дамыту үшін негіз болып табылады.

 

 

«Кез келген өндіріс нарық туралы сенімді және алдын ала ақпаратқа сүйенеді. Күтілетін сұраныс көлемі мен техникалық талаптарды түсіну инвестицияларды, өндірістік қуаттарды және жабдықтау тізбегін алдын ала жоспарлауға мүмкіндік береді», — деп ол түсіндірді.  

 

Жалпы мұнай-газ машина жасаудың мультипликативтік әсері жоғары. Оның дамуы металлургия, химия өнеркәсібі, логистика, инжиниринг және сервистік қызметтердің өсуін ынталандырады, тұрақты өнеркәсіптік экожүйе қалыптастырады.

 

IMBC қызмет ету кезеңінде нақты практикалық нәтижелерге қол жеткізілді. Нарыққа алғаш рет үш оператордың тікелей сатып алуларының 80%-дан астамын құрайтын 110 мыңнан астам тауар позициялары бойынша шоғырландырылған деректер ұсынылды. 100-ден астам тауар түрлерінде жоғары болжамды сұраныс анықталды. Сонымен қатар, IMBC мамандары Қазақстан бойынша 250-ден астам өндірістік алаңдарды аралап, зерттеді. 18 кәсіпорын үшін операторлардың талаптарын ескере отырып, әлеуетті дамыту бойынша жеке жоспарлар әзірленді.

 

Нәтижесінде IMBC қарастыратын тауарлар бойынша соңғы жылдары операторлар 190-нан астам келісімшарт жасап, жалпы сомасы $700 млн-нан астам тапсырыстарды отандық өндірушілерге берген.

 

Барлығы Қазақстан Республикасының Энергетика министрлігінің, жауапты орган ТОО «PSA», үш ірі оператор, өндірушілер және IMBC жүйелі және үйлестірілген жұмысының нәтижесінде мүмкін болды.

 

«Бұл тек сандар емес — жаңа жұмыс орындары, қазақстандық зауыттарға сенімнің артуы және олардың технологиялық әлеуетінің ірі халықаралық жобалар деңгейінде танылуы», — деп Дастан Әбішев атап өтті.

 

 

IMBC жұмысы бизнеспен практикалық өзара әрекетке негізделген. Болжамды сұраныс пен нарық мүмкіндіктерін талдау нәтижесінде орталық мамандары операторлардың қажеттіліктері мен отандық өндірушілер әлеуеті арасындағы синергияны анықтайды. Сарапшылар кәсіпорындарға барып, өндіріс процестерін зерттейді, техникалық талаптарға сәйкестігін бағалайды, олқылықтарды анықтап, оларды жою бойынша ұсыныстар жасайды. Ұсыныстар орындалғаннан кейін кәсіпорын операторларға талаптарға сәйкес деп ұсынылу мүмкіндігіне ие болады.

 

Табысты кейстердің бірі — АО «Қазэнергокабель» компаниясы, ол Қазақстанда кабельдік өнім өндірушілер арасында алғаш рет IECEE халықаралық сертификатын алды. Бұл компанияға мұнай-газ операторларымен келісімшартқа шығуға мүмкіндік берді. Ұқсас жолды ТОО «Қазэлектромаш» компаниясы өтті, ол күштік кабель партиясына IECEE сертификатын алды. Халықаралық сертификаттар алу қазақстандық өндірушілердің әлеуетін едәуір кеңейтеді және экспорттық нарықтарға шығу мүмкіндігін ашады.

 

IMBC жұмысының жеке бағыты технологияларды трансфертеу және инвестицияларды тарту болып табылады. Инвесторлармен бірлесіп, орталық локализациялау кейстері мен жол карталарын әзірлейді, олар кейін операторлардың қарауына ұсынылады. Бұл жобаның негізгі параметрлерін және іске асыру кезеңдерін анықтауға мүмкіндік береді. Мысалы, Chemelex компаниясымен ынтымақтастық — электрлік жылыту және сенсорлық шешімдер саласындағы әлемдік лидер. Компания Қазақстанда өздігінен реттелетін жылыту кабельдерін локализациялап, 2026–2027 жылдары сериялы өндірісті іске қосуды жоспарлап отыр. Ынтымақтастық туралы келісім «Орталық Азия — АҚШ (C5+1)» саммиті аясында Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың АҚШ-қа ресми сапары кезінде қол қойылды. Сонымен қатар, АҚШ, Италия және Германиядан ірі компаниялар қатысқан локализация жобалары жүзеге асырылып, олардың технологиялары бүгінгі күні Қазақстанның негізгі мұнай-газ жобаларында қолданылады.

 

 

Белгілі болғандай, отандық өндірушілер үшін ұзақ уақыт халықаралық стандарттар — ASME, API, IEC және басқалар талаптары кедергі болды. Сертификацияның жоғары құны Теңіз, Қашаған және Қарашығанақ операторларының сатып алу мүмкіндіктерін шектеді. IMBC және ҚР Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінің бірлескен жұмысының нәтижесінде сертификация шығындарын өтеу шегі 3 000-нан 15 000 АЕК-ке дейін ұлғайды, бұл отандық кәсіпорындардың мүмкіндіктерін едәуір кеңейтті.

 

Жеке оқиға — жыл сайынғы Мұнай-газ машина жасау форумы және операторлардың Ашық есік күні, ол 10 қазан күні Ақтауда Энергетика министрлігінің, Мәжіліс депутаттарының, «ҚазМұнайГаз» АҚ, ТОО «PSA» және операторлардың қолдауымен өтті. Шараға 200-ден астам қазақстандық және шетелдік компания өкілдері қоса, 550-ден астам адам қатысты. Бір алаңда алғаш рет ірі мұнай-газ және мұнай-газ-химиялық операторлардың 100-ден астам техник мамандары жиналып, өндірушілерді сатып алынатын тауарлардың электронды каталогымен таныстырды және олардың сұрақтарына жауап берді.

 

Форум қорытындысы бойынша 33 тауар, жұмыс және қызмет жеткізу келісімшарттары $440 млн-нан астам сомада, сондай-ақ 19 ынтымақтастық меморандумдары жасалды.

 

 

«IMBC жұмысының жеке бағыты саланы цифрландырумен байланысты. Қазіргі уақытта операторлар мен тексерілген өндірушілердің өзара әрекеті үшін бірыңғай цифрлық терезе болатын IMBC онлайн-платформасы әзірленіп жатыр. Платформа алдын ала бағалаудан өткен өндірушілердің тізімін, олардың өнімдері мен техникалық мүмкіндіктері туралы ақпаратты қамтитын болады», — деп Дастан Әбішев қорытындылады