Дастан Әбішев – мұнай-газ машина жасауды дамытудағы IMB Орталығының жүйелі жұмысы туралы

Zakon.kz тілшісі Мұнай-газ машина жасау саласын дамытуға арналған халықаралық орталықтың Бас директоры Дастан Әбішевпен 2024 жылғы жұмыс нәтижесі және болашақ жоспарлар туралы сұхбаттасты.

 

– Президент Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев отандық машина жасау саласын дамытуға тұрақты негізде ерекше назар аударады. IMB Орталығы Қазақстандық мұнай-газ тауарларын өндіруді дамытуда қандай рөл атқарады және оның қызметі Президент белгілеген стратегиялық міндеттерді орындауға қалай ықпал етеді?

 

– IMB Орталығы Қазақстан Республикасы Үкіметінің бастамасымен үш ірі мұнай-газ Операторларының: "Теңізшевройл", "Қарашығанақ Петролиум Оперейтинг Б. В." және "Норт Каспиан Оперейтинг Компани Н. В." қолдауымен құрылды.

 

IMB Орталығының негізгі мақсаты – ірі Операторлар мен отандық машина жасаушылар арасындағы байланыстырушы буын болу. Біздің жұмысымыздың негізгі бағыттарының қатарында Операторлардың мұнай-газ жабдықтарына қажеттіліктерін талдау, қазақстандық өндірушілер нарығын зерттеу және қазақстандық өндірушілерге олардың өндірістік әлеуетін дамыту үшін сараптамалық қолдау көрсету бар. IMB Орталығы сондай-ақ шетелдік мұнай-газ өнімдер өндірісін жергіліктендіруге және технологиялар трансферіне белсенді жәрдемдеседі.

 

Басқаша айтқанда, IMB Орталығы Операторлардың тауарларға деген қажеттіліктері мен техникалық талаптарын зерттейді, содан кейін Операторлардың талаптары негізінде жергілікті өндірушілердің технологиялық процесіндегі олқылықтарды анықтайды, қадамдық ұсыныстар әзірлейді және оларды жою үшін техникалық қолдау көрсетеді.

 

Біздің жұмысымыздың нәтижесі мұнай-газ Операторларының талаптарын қанағаттандыратын қазақстандық кәсіпорындардың мұнай-газ тауарлары өндірісін ұлғайту және тиісінше шетелден сатып алынатын тауарлар көлемін азайту арқылы импортты алмастыру бойынша міндеттерді практикалық іске асыру болып табылады.

 

Ең бастысы, Қазақстан экономикасына мультипликативтік әсердің ықпалы артып келеді, яғни Қазақстанда мұнай-газ тауарларын өндіруге байланысты оң экономикалық салдарлар тізбегі пайда болады, ол экономиканың басқа секторларына таралады және тұтастай алғанда елдің экономикалық өсімін дамытады, жаңа жұмыс орындарын құрады, қазақстандық жасақтаушылар мен қызметтерге сұранысты ынталандырады, сыбайлас салалардағы қосымша кірістерге әкеледі.

 

Өз кезегінде, аталған іс-шаралар кешені ел экономикасын үдемелі әртараптандыруға ықпал етеді, бұл Президент қойған негізгі мемлекеттік стратегиялық міндеттердің бірі болып табылады.

 

Осылайша, IMB Орталығы өзін ірі Операторлар, отандық тауар өндірушілер мен мемлекет, сондай-ақ өндірістерді жергіліктендіруге және технологиялардың Қазақстанға трансферіне мүдделі инвесторлар арасындағы тауарларды сатып алуда елішілік құндылықты арттыру бойынша өзара іс-қимылдың әсерлі платформасы ретінде көрсетті деп сеніммен айтуға болады.

 

– Бүгінгі таңда IMB Орталығының әртүрлі қызмет салаларының бағыттары бойынша қандай негізгі жетістіктерді атап өтуге болады?

 

– Бүгінгі таңда IMB Орталығы 16 тауар тобындағы Операторлардың қажеттіліктерін талдады, бұл 110 000 астам тауар позициясын құрайды және жоғары болжамды қажеттілікке ие 100-ден астам тауарды анықтады. Сондай-ақ, тауарларға 20 жалпыланған техникалық сипаттамалар дайындап, 200-ден астам жергілікті зауыттарға барды.

 

IMB Орталығы жергілікті өндірушілер үшін әлеуетті дамытудың 14 жоспарын әзірледі және халықаралық технологияларды жергіліктендірудің 27 жол картасы бойынша жұмысын жалғастыруда, оқшаулау бойынша 7 жоба іске асырылды.

 

ҚР Энергетика министрлігінің, "PSA" ЖШС өкілетті органының, үш Оператордың және IMB Орталығының бірлескен жұмысының нәтижесінде 250 млн АҚШ долларынан астам сомаға 100-ден астам келісімшарттар мен сынама тапсырыстары берілді.

 

– IMB Орталығының жұмысының әр бағытын жеке толығырақ қарастырайық. Операторлардың қажеттіліктері туралы деректерді талдаудан бастайық.

 

– Бүгінгі таңда IMB Орталығы 110 000 астам тауар позициясы бойынша алдағы 10 жылға Операторлардың қажеттіліктеріне талдау жүргізді. Операторлардың барлық тұтынатын тауарларын кезеңімен талдау мақсатында IMB Орталығы тауарларды топтарға бөлді. А, В және С тауар санаттары бойынша талдау аяқталды. 2024 жылы компрессорлар, болат, металл материалдары, жетектер, турбиналар және құралдар сияқты маңызды санаттарды қамтитын D тауар тобын талдау бойынша жұмыс жүргізді.

 

IMB Орталығы кәсіби-техникалық деңгейде Операторлар тұтынатын жоғары сұранысқа ие тауарлар туралы деректерді және оларға қойылатын техникалық талаптарды шоғырландырады, отандық өндірушілер мен әлеуетті инвесторлар үшін шоғырландырылған ақпаратқа алғаш рет қолжетімділікті ашады.

 

IMB Орталығы қызметінің осы кезеңінде "масштаб әсері" байқалатынын ерекше атап өткім келеді. Отандық өндірушілер мұнай-газ Операторларының жалпы тұтыну көлемі туралы ақпаратқа сүйене отырып, өндіріс көлемін ұлғайтуға бірегей мүмкіндік алады.

 

Қайталап айтамын, IMB Орталығының жұмысы аясында алғаш рет деректерді жинақтау арқылы Қазақстанның елішілік құндылығын дамыту жөніндегі үш ірі мұнай-газ Операторларының күш-жігері үйлестірілуде.

 

– Жоғарыда атап өткеніңіздей, Операторлардың қажеттіліктерін зерделегеннен кейін келесі кезең – қазақстандық мұнай-газ машина жасау нарығын талдау. Бұл жергілікті өндірушілер нарығын талдау нені қамтиды?

 

– IMB Орталығы отандық кәсіпорындарды сапа менеджменті жүйесін, ЕҚ, ҚТ және ҚОҚ талаптарын, этикалық сенімділікті, міндетті стандарттар мен сертификаттардың болуы мен қолданылуын қоса алғанда, бірқатар критерийлер бойынша бағалайды.

 

IMB Орталығының мамандары 200-ден астам отандық кәсіпорындарды аралады, олардың 100-ге жуығы өндірілетін өнім номенклатурасында салыстырмалы түрде жоғары сұранысқа ие тауарларға ие.

 

 

 Жиналған ақпарат негізінде одан әрі ынтымақтастыққа мүдделі жергілікті компаниялар үшін Әлеуетті дамытудың жеке жоспарлары әзірленеді.

 

– Әлеуетті дамыту жоспары туралы ақпаратпен бөлісіңіз. Бұл қандай құжат және ол жергілікті мұнай-газ машина жасауды дамытуға қалай ықпал етеді?

 

– IMB Орталығы Операторлардың техникалық талаптары мен халықаралық стандарттарға бағдарлана отырып, жеке алынған өндірісті өтеусіз негізде зерделейді және қорытындысы бойынша осы өндіруші үшін олардың өндірістік процестеріндегі анықталған олқылықтарды жою бойынша жеке ӘДЖ әзірлейді, сондай-ақ кемшіліктерді жою бойынша сараптамалық сүйемелдеу көрсетеді.

 

ӘДЖ-ды сәтті енгізген кәсіпорын халықаралық стандарттарға сәйкес келетін өнімдер шығара бастайды, бұл оның жаһандық халықаралық нарықта бәсекеге қабілеттілігін арттыруға ықпал етеді және өнімді экспорттау үшін бірегей мүмкіндіктер ашады.

 

Бүгінгі таңда IMB Орталығы 14 ӘДЖ дайындады. 11 өндіруші компанияға келісімшарттар немесе сынама тапсырыстар берілді.

 

IMB Орталығының бұл қызметі тұрақты негізде жүргізіледі және қазіргі уақытта жоғары сұранысқа ие тауарлар өндірісі үшін әлеуетке ие қосымша 16 өндірушімен ӘДЖ әзірлеу бойынша жұмыстар жүргізілуде.

 

– IMB Орталығы қолданыстағы жергілікті өндірушілермен жұмыс істеуден басқа, Қазақстанда мұнай-газ өнімдері өндірісін жергіліктендіру үшін инвестициялар тартуға қолдау көрсетеді. Инвестициялар тарту және технологиялар трансферті бойынша жұмыстың мәні неде?

 

– Жергіліктендіру немесе технологиялар трансфері жөніндегі әрбір бастама кезінде IMB Орталығы жергіліктендіру жобасын және тиісті жол картасын қалыптастыруға және іске асыруға жәрдемдеседі.

 

Жергіліктендіру жобасы мен жол картасы Операторларға Қазақстандағы мұнай-газ жабдықтарын жергіліктендіру бойынша инвестордың ниеттері туралы ерте кезеңде жалпы түсінік алуға мүмкіндік беретін құрал ретінде қызмет етеді. Бұл кейс мұнай-газ машина жасау өндірістерін жергіліктендіру процесінің ажырамас бөлігі болып табылады және түпнұсқалық жабдықты өндіруші немесе инвестор іске асыруы қажет жалпы негізгі кезеңдерге шолуды, сондай-ақ тиісті уақыт шеңберін қамтиды.

 

Жергіліктендіру жол картасы барлық мүдделі тараптардың күш-жігерін нақты міндеттерді орындауға және нәтижелерге қол жеткізуге шоғырландыруға мүмкіндік береді.

 

IMB Орталығы 27 жергіліктендіру кейсін дайындады және шығарды, әрбір тиісті кейс шеңберінде ағымдағы жергіліктендіру жобаларына мониторинг жүргізуде және қажетті қолдау көрсетуде.

 

 

IMB Орталығының АҚШ, Германия, Италия және т.б. елдерден 7 инвестормен және түпнұсқалық жабдықты өндірушілермен бірлескен жұмысы аясында мұнай-газ секторы үшін жаңа тауарлар өндірісі жолға қойылып, локализацияланды.  

 

Мен жергіліктендіру жобаларының бірін – Beruseal түпнұсқа жабдықтарын өндірушіні ерекше атап өткім келеді. Жергіліктендіру жұмыстары инвестор мен мүдделі тараптардың айтарлықтай күш-жігері мен уақытын қажет етті. Нәтижесінде, ағымдағы жылдың ақпан айының соңында Атырауда өндірістік алаңның ресми ашылуы жоспарлануда. Құбырларды жөндеуге арналған тез ажыратылатын қысқыштар, сондай-ақ құбырларды жөндеуге арналған композиттік материалдар өндірісі бойынша технологиялар трансфері сәтті жүзеге асырылды.

 

Сонымен қатар, OEM өндірушілердің 17 жергіліктендіру жобасы бойынша жұмыстар жалғасуда.

 

– 2024 жылы жергілікті өндірушілерге қандай қолдау шаралары көрсетілді?

 

– 2024 жылы Энергетика министрлігі мен Операторлар жергілікті өндірушілерді жеткізу тізбегіне біріктіруде белгілі бір ілгерілеуге қол жеткізіп, жергілікті қамтуға баса назар аударуды жалғастырды.

 

Сонымен қатар, өз өнімдеріне беделді API стандартын берген бірнеше зауыттар мен жергілікті компанияларды сертификаттау маңызды жетістік болды.

 

Теңіз, Қашаған және Қарашығанақ кен орындарында пайдаланудың ерекше жағдайлары мен өндірістің жоғары қауіптілігіне байланысты өндіріске тартылған жабдыққа осындай жобаларда жұмыс істеудің үздік әлемдік тәжірибелеріне негізделген халықаралық стандарттар мен сертификаттар талаптары қойылатынын атап өткім келеді.

 

Мұндай сертификаттардың құны 30 мыңнан 250 мың АҚШ долларға дейін өзгеруі мүмкін, бұл отандық өндірушілерге үлкен қаржылық ауыртпалық түсіреді және тауардың бағасына айтарлықтай әсер етеді, бұл өз кезегінде импортталатын тауарлармен салыстырғанда бағалық бәсекеге қабілеттілігін төмендетеді.

 

Осы мәселені шешу мақсатында IMB Орталығы Өнеркәсіп және құрылыс министрлігіне және QazIndustry-ге халықаралық сертификаттарға шығындарды өтеу сомасы мен шегін ұлғайту бөлігінде ұсыныстар енгізді.

 

IMB Орталығының халықаралық сертификаттарға шығындарды өтеу бағдарламасын кеңейту жөніндегі бастамасы қазақстандық компанияларға шығындарды азайтуға және өздерінің бәсекеге қабілеттілігін арттыруға мүмкіндік береді. Бұдан басқа, халықаралық сертификаттарға шығындарды өтеу жөніндегі шаралар отандық өндірушілердің халықаралық нарықтағы экспорттық әлеуетін арттыруға мүмкіндік береді.

 

Ұқсас өтемақы бағдарламалары АҚШ, ЕО, Оңтүстік Корея және басқа елдерде бар.

 

– 2024 жылы өткізілгендерден қандай маңызды іс-шараларды ерекше атап өтуге болады және олар негізгі бағыттардың дамуына қалай әсер етті?

 

– 2024 жылы IMB Орталығы Операторлармен бірлесіп, ҚР Энергетика министрлігінің қолдауымен мұнай-газ машина жасауды дамыту жөніндегі жыл сайынғы Форум өткізді, онда отандық және халықаралық кәсіпорындардың 300-ге жуық өкілін жиналды. Іс-шара аясында тауарлар көрмесі ұйымдастырылды, онда ірі Операторлар алғаш рет олар сатып алатын мұнай-газ тауарлары мен оларға қойылатын техникалық талаптарды көрсетті.

 

 

 

Жергілікті өндірушілер мен инвесторлар Операторлар пайдаланатын жабдықтардың түрлерімен көрнекі түрде танысуға және белгілі бір жабдықты шығару мүмкіндігін егжей-тегжейлі талқылауға мүмкіндік алды.

 

Форум тауарлардағы елішілік құндылықты дамытудың стратегиялық маңыздылығына ерекше көңіл аударды. Талқылаулар ірі Операторлар сұранысы мен отандық өндірушілердің арасындағы алшақтықты жоюға бағытталды.

 

Форум қорытындысы бойынша Операторлар мен өндірушілер арасында меморандумдарға қол қойылды, олардың 10-ы кейіннен келісімшарттарға көшті.

 

Сонымен қатар, өткен жылдың қазан және желтоқсан айларында IMB Орталығы алғаш рет жаңа форматта Теңіз, Қарашығанақ және Қашаған ірі жобалары үшін мұнай-газ машина жасау тауарларын жергіліктендіру мүмкіндіктері бойынша екі семинар өткізді.

 

 

Семинарлардың жаңалығы – IMB Орталығының техникалық тобы әр тауар бойынша Операторлардың қажеттіліктері мен техникалық талаптарын бөлек талдауды ұсынды.

 

Осы іс-шаралар шеңберінде қазақстандық тауар жеткізушілермен келісімшарттарға қол қойылды.

 

 

– Біздің әңгімемізді аяқтай отырып, 2025 жылға арналған мақсаттармен бөліссеңіз.

 

– IMB Орталығы Операторлардың қажеттіліктерін талдауды, жергілікті өндірістік қуаттар нарығына талдау жүргізуді, өндірушілердің әлеуетін дамыту жоспарларын әзірлеуді, инвесторларды, сондай-ақ халықаралық OEM-өндірушілерді тартуға жәрдемдесуді жалғастырады.

 

Бұдан басқа, IMB Орталығы нарықтағы Операторлар қажеттіліктері мен өндірушілер арасындағы байланыстырушы буын болатын онлайн-платформа түрінде мұнай-газ жабдықтарын өндірушілердің деректер базасын құру жөніндегі мәселені іске асыруға кірісетін болады.

Өндірушілерді техникалық тексеруге баса назар аударылады, ал тіркелген өндірушілердің профильдері тиісті материалдармен қамтамасыз етіледі. Осылайша, платформа барлық тараптарға өндірушілер туралы тиісті ақпарат берудің әмбебап шешімі ретінде қызмет етеді.

 

Сондай-ақ, халықаралық сертификаттар бойынша аккредиттелген сертификаттау зертханаларын ашу жөніндегі мәселені пысықтау жалғасады, бұл өнеркәсіптік тәуелсіздікті нығайту, өнім сапасын арттыру жолындағы маңызды қадам болады және Қазақстанға халықаралық сертификаттау жөніндегі Орталық Азиядағы өңірлік хаб болуға мүмкіндік береді.

 

Қазақстанда сертификаттаушы зертханаларды ашқан кезде сынақтардан өту үшін үлгілерді шетелге жіберу талап етілмейді, бұл қаржылық қаражат пен уақытты үнемдейді.

 

Ұлттық зертханалар берген сертификаттар экспорттың жаңа мүмкіндіктерін аша отырып, ішкі және сыртқы нарықта Қазақстан өнімдеріне деген сенімді нығайтады.

 

Қорытындылай келе, маңызды ақпаратпен бөліскім келеді. Қазіргі уақытта "ҚазМұнайГаз" ҰК  және "QazaqGaz" ҰК жаңа перспективалық жобаларының IMB Орталығының құрамына кіру мәселесі қаралуда.

 

IMB Орталығына жаңа қатысушылардың кіруі Қазақстанда тұтынылатын мұнай-газ тауарлары туралы шоғырландырылған ақпарат көлемін ұлғайту арқылы Қазақстанның елішілік құндылығын дамытуға қосымша серпін береді.

 

 

Дереккөз: zakon.kz